Chúng ta thường xuyên được nghe nhắc đến chỉ số CPI trên tin tức, báo chí hay diễn đàn kinh tế. Chỉ số này có vai trò quan trọng liên quan trực tiếp tới đời sống, sự phát triển của cá nhân, doanh nghiệp, chính phủ. Bài viết sau đây Thông Tin Tài Chính sẽ giới thiệu chi tiết chỉ số cpi là gì và ý nghĩa của nó.
Chỉ số CPI là gì?
Chỉ số CPI – chỉ số giá tiêu dùng, viết đầy đủ là Consumer Price Index. Chỉ số này cho biết mức giá tiêu thụ trung bình cho sản phẩm hàng hoá/ dịch vụ của một người tiêu dùng.
Chỉ số CPI được biết đến là chỉ số về giá tiêu dùng
Chỉ số CPI đo lường giá cả hàng hóa hoặc dịch vụ, từ đó cho biết sự thay đổi về giá cả của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian (đơn vị %). Các lĩnh vực đo lường thực phẩm, đồ uống, nhà ở, quần áo, phương tiện, y tế, giáo dục, truyền thông, giải trí…
CPI cũng thể hiện mức giá trung bình của các mặt hàng tiêu dùng, chủ thể là người tiêu dùng chi trả trong một khoảng thời gian được xác định. Ví dụ các mặt hàng như: gạo, thịt, cá, may mặc, xăng, dầu, điện, nước, vật liệu xây dựng…
>> Tìm hiểu ngay: Các chỉ số chứng khoán quan trọng mà các nhà đầu tư cần nắm vững
Công thức tính chỉ số CPI
Muốn hiểu rõ chỉ số CPI là gì, chúng ta cần nắm được cách tính. Tính chỉ số CPI rất gồm 4 bước:
Bạn đã nắm rõ về công thức tính chỉ số CPI chưa?
- Bước 1 (Cố định giỏ hàng hóa): xác định lượng hàng hóa và dịch vụ mà một người tiêu dùng điển hình sẽ mua;
- Bước 2 (Xác định giá cả): Thống kê giá cả của các mặt hàng, dịch vụ trong giỏ hàng hóa tại một thời điểm;
- Bước 3 (Tính toán chi phí để mua giỏ hàng hóa): bằng cách lấy số lượng nhân với giá cả từng mặt hàng rồi cộng kết quả lại;
- Bước 4 (Tính CPI cho các năm):
CPIt = (Chi phí để mua giỏ hàng hóa, dịch vụ thời kỳ t / Chi phí để mua giỏ hàng hóa kỳ cơ sở) x 100
Lưu ý:
- t là thời kỳ cần tính CPI;
- Năm cơ sở được lấy bất kỳ, thông thường thời ký gốc sẽ thay đổi theo chu kỳ 5 – 7 năm.
>> Tìm hiểu ngay: Gợi ý các app đầu tư tài chính an toàn nhất để kiếm tiền online
Ví dụ về cách tính CPI
Ví dụ về chỉ số giá tiêu dùng: Một giỏ hàng hóa gồm cam và quýt.
- Chọn năm cơ sở là 2010, mức giá của giỏ hàng là cam 1000 VNĐ/quả, quýt 2000 VNĐ/quả;
- Hiện tại là năm 2022, giá bán giỏ hàng là cam 1500 VNĐ/quả, quýt 3000 VNĐ/quả.
Nếu chủ thể mua 100 quả cam và 50 quả quýt thì CPI của giỏ hàng là:
CPI = [(50 x 1500 + 100 x 3000) / (50 x 1000 + 100 x 2000)] x 100 = 150
Ý nghĩa của chỉ số CPI trong nền kinh tế
Vậy ý nghĩa của chỉ số CPI là gì? Câu trả lời như sau:
- CPI là chỉ tiêu mang tính tương đối, phản ánh xu thế và mức độ biến động của giá bán lẻ hàng hóa. Do đó, CPI phản ánh sự thay đổi của chi phí sinh hoạt qua khoảng thời gian xác định;
Chỉ số CPI mang ý nghĩa tương đối ảnh hưởng đến lạm phát, giảm phát
- Sự biến động của CPI gây ra lạm phát hoặc giảm phát. Khi nền kinh tế rơi vào tình trạng giá cả tăng không kiểm soát thì trở thành siêu lạm phát;
- CPI cho biết sự thay đổi giá cả trong nền kinh tế và cung cấp thông tin cho doanh nghiệp, lao động, nhà đầu tư về những sự thay đổi này. Từ đó, các đối tượng này cũng sẽ có áp dụng để đưa ra quyết định kinh tế phù hợp;
- CPI góp phần điều chỉnh các thành phần trong nền kinh tế. Chính phủ dựa vào đó để cho ra chính sách điều chỉ giá cả, phòng tránh lạm phát;
- Chỉ số CPI là công cụ điều chỉnh giá trị đồng đô la Mỹ. Đồng đô la tăng hay giảm quyết định trực tiếp đến giá trị hàng hoá xuất nhập khẩu của nhiều quốc gia. Giá trị đồng đô la sẽ được ổn định nhờ CPI. Khi giá đô la tăng, sức mua của đồng đô la giảm dẫn tới giá trị sản phẩm tăng lên;
- Chỉ số CPI giúp điều chỉnh chi phí sinh hoạt và an sinh xã hội. Ví dụ, điều chỉnh mức lương thông qua nghiên cứu về chi phí sinh hoạt của người lao động.
Bài viết trên đã cung cấp đầy đủ thông tin về chỉ số CPI là gì, ý nghĩa của nó trong nền kinh tế. Vận dụng lợi ích của CPI giúp cho chính phủ, doanh nghiệp và người tiêu dùng có phương án hoạt động kinh tế phù hợp.
