Chứng khoán phái sinh là cụm từ không còn xa lạ với các trader. Kể từ khi đi vào hoạt động đến nay, thị trường chứng khoán phái sinh đã có sự phát triển nhanh chóng.
Hiểu chứng khoán phái sinh là gì cũng như các kiến thức cơ bản về nó là cần thiết để các bạn giảm thiểu rủi ro và duy trì mức sinh lời hàng năm. Cùng Thông Tin Tài Chính tìm hiểu chi tiết qua nội dung bài viết dưới đây.
Chứng khoán phái sinh là gì?
Bên cạnh chứng khoán cơ sở, chứng khoán phái sinh (CKPS) được nhiều trader quan tâm. Chứng khoán phái sinh được định nghĩa là công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng, trong đó, giá trị của chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào một hoặc nhiều loại tài sản cơ sở.
Theo đó, chứng khoán phái sinh là 1 hợp đồng tài chính được thiết lập tại thời điểm hiện tại giữa 2 bên tham gia về một giao dịch sẽ được thực hiện vào một thời điểm xác định trong tương lai.
Chứng khoán phái sinh là gì?
Giao dịch được thỏa thuận trong hợp đồng thường liên quan đến việc mua hay bán tài sản (tài sản cơ sở của CKPS). Trong thời gian tồn tại của hợp đồng, giá trị của chứng khoán phái sinh không cố định mà thay đổi theo sự biến động của giá tài sản cơ sở của nó.
Dễ hiểu, tại thị trường Việt, các sản phẩm chứng khoán phái sinh cho phép các nhà đầu tư đặt cược vào cửa tăng hoặc cửa giảm của chỉ số VN30. Trong trường hợp chỉ số VN30 thay đổi đúng như kỳ vọng của nhà đầu tư thì sẽ có lời. Sản phẩm này được gọi là Hợp đồng tương lai chỉ số VN30.
Đặc điểm nổi bật của chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh có một số đặc điểm sau đây:
- Mỗi loại chứng khoán phái sinh được thành lập trên tối thiểu 1 tài sản cơ sở và có giá trị gắn liền với giá trị của phần tài sản đó.
- CKPS không xác nhận quyền sở hữu với tài sản cơ sở mà nó chỉ là cam kết về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong tương lai giữa hai bên.
- Chứng khoán phái sinh gắn liền với đòn bẩy tài chính. Có thể nói CKPS đầu tư vào sự biến động giá trị tài sản cơ sở thay vì đầu tư vào tài sản thực tế. Chính vì thế, giá trị CKPS không cố định, nó luôn biến động nên đi kèm với rủi ro.
Chứng khoán phái sinh phù hợp với người đầu tư có kinh nghiệm
Dễ nhận thấy, chứng khoán phái sinh tại thị trường Việt phù hợp với những người giao dịch nhiều, có kinh nghiệm đầu tư và chấp nhận rủi ro cao. Theo Thông Tin Tài Chính, nếu bạn là người mới bắt đầu hãy quan sát thị trường trong 1 thời gian sau đó đầu tư khởi điểm với số vốn nhỏ.
Phân loại chứng khoán phái sinh
Chứng khoán phái sinh có cơ chế hoạt động linh hoạt, được nhiều trader lựa chọn đầu tư. Theo Điều 4 Luật Chứng khoán, chứng khoán phái sinh bao gồm các loại sau:
Có 4 loại chứng khoán phái sinh
>>Click xem ngay: Hướng dẫn mở tài khoản chứng khoán VPS Online để chỉ sau vài phút bạn có thể đích thân tham gia vào thị trường chứng khoán.
Hợp đồng Kỳ hạn (HĐKH)
Đây là chứng khoán phái sinh giao dịch theo thỏa thuận pháp lý giữa hai bên tham gia về việc mua và bán số lượng tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá đã được xác định trước tại ngày thực hiện giao dịch.
Hợp đồng Tương Lai (HĐTL)
Đây là dạng hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết, xác nhận cam kết giữa hai bên để thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:
- Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định vào một ngày cụ thể trong tương lai.
- Thanh toán khoản chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở đã xác định tại thời điểm giao kết hợp đồng và giá trị của tài sản cơ sở vào ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng Quyền chọn (HĐQC)
Đây là thỏa thuận pháp lý mà trong đó, một bên có quyền yêu cầu thực hiện và bên còn lại sẽ có nghĩa vụ mua/bán một lượng tài sản cơ sở theo giá đã được xác định tại thời điểm trước hoặc ngày đã xác định trong tương lai.
Hợp đồng Hoán đổi (HĐHĐ)
Đây là một thỏa thuận pháp lý trong đó hai bên cam kết hoán đổi dòng tiền của 1 công cụ tài chính của bên này với dòng tiền của một công cụ tài chính của bên còn lại trong một khoản thời gian nhất định.
Tóm lại
Trong 4 loại chứng khoán phái sinh kể trên, hợp đồng tương lai là sản phẩm CKPS đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt. Cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).
Hợp đồng tương lai là CKPS được niêm yết và giao dịch đầu tiên trên sàn chứng khoán Việt Nam
Để từng bước giúp người đầu tư làm việc với công cụ mới, sản phẩm hợp đồng tương lai được lựa chọn do tính chất đơn giản với tài sản cơ sở đều là công cụ rủi ro thấp, tính đại diện cao. Thêm vào đó, hợp đồng tương lai cũng có nhiều tương đồng với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.
Ngày đáo hạn chứng khoán phái sinh
Ngày đáo hạn chứng khoán phái sinh (Expiration Date) chính là ngày có hiệu lực cuối cùng của hợp đồng phái sinh (Hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn). Nhà đầu tư cần phải đưa ra quyết định trước ngày đáo hạn.
– Đối với hợp đồng quyền chọn, người giữ hợp đồng sẽ chọn thực hiện quyền chọn, đóng vị thế ghi nhận lãi lỗ hoặc để nguyên hợp đồng vô giá trị đáo hạn.
– Với hợp đồng tương lai đều có ngày đáo hạn cụ thể, thường là thứ Năm lần thứ 3 của tháng đáo hạn hợp đồng. Trong đó, tháng đáo hạn lần lượt là tháng hiện tại, tháng kế tiếp và tháng cuối cùng của hai quý gần nhất.
- Vào ngày đáo hạn, hợp đồng tương lai ngừng giao dịch và chuyển đổi thanh toán bằng tiền mặt.
- Khách hàng có thể mua thêm hoặc bán đi hợp đồng này cho đến ngày đáo hạn (ngày giao dịch cuối cùng).
- Tại ngày đáo hạn các vị thế đang mở cửa hợp đồng đáo hạn sẽ đóng vào cuối ngày.
- Toàn bộ lãi/lỗ được thanh toán cho các nhà đầu tư vào ngày hôm sau.
Có nên đầu tư chứng khoán phái sinh?
Chứng khoán phái sinh có cơ chế hoạt động linh hoạt nên rất hấp dẫn các nhà đầu tư thế nhưng nhiều người vẫn không khỏi “lo lắng” về loại hình đầu tư này. Bởi yếu tố “tương lai” như một dạng cược may rủi và có nhiều rủi ro hơn so với các cổ phiếu phổ thông.
Nhưng bạn đừng lo lắng, có thể yên tâm đầu tư vào chứng khoán phái sinh. Thực tế thì bất kỳ sản phẩm chứng khoán nào cũng tiềm ẩn rủi ro. Do vậy, bạn nên chủ động cập nhật kiến thức, tham khảo phân tích từ các công ty chứng khoán, trang tin tức uy tín.
Bạn hoàn toàn có thể yên tâm đầu tư chứng khoán phái sinh
Song hành cùng rủi ro, chứng khoán phái sinh cũng có nhiều ưu điểm nổi bật cùng tiềm năng lớn. Cụ thể:
- Phòng ngừa rủi ro biến động giá
- Bán khống chứng khoán phái sinh ngay cả khi không có tài sản cơ sở.
- Tính thanh khoản cao.
- Mang đến lợi ích đòn bẩy tài chính.
Trên đây là những thông tin cơ bản về chứng khoán phái sinh. Nhìn chung, sản phẩm CKPS phù hợp với những nhà đầu tư đã có nhiều kinh nghiệm, chấp nhận rủi ro,… Để đầu tư hiệu quả trong tương lai, ngay từ bây giờ bạn hãy sẵn sàng cập nhật kiến thức và tiếp cận các công cụ tài chính nhé!
